Pokonywanie przeszkód w trakcie chodzenie u dzieci z MPD, dlaczego to takie trudne?
Chód u dzieci z MPD różni się znacznie od chodu zdrowych dzieci. Wynika to przede wszystkim z uszkodzenia centralnego układu nerwowego lecz również poprzez zmiany wtórne. Takie jak przykurcze, ograniczenia zakresu ruchomości. Niejednokrotnie chód po płaskim podłożu stanowi nie lada wyzwanie dla dzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym. Lecz czy zastanawialiście jakie strategie ruchowe mogą występować w trakcie pokonywania przeszkód?
Prawidłowy rozwój chodu oraz wraz z tym zachowań lokomotoroctnych (czworakowanie, pełzanie) występują u niemowląt i ulegają dojrzewaniu w pierwszych miesiącach życia. Odpowiednie generowanie napięcia mięśniowego, kontrola równowagi to kluczowe elementy wchodzące w skład nauki małego dziecka. Wczesne urazy rozwijających się obszarów motorycznych mózgu u dzieci z porażeniem mózgowym wpływają na tę ważną fazę dojrzewania, powodując zmianę nadrdzeniowej i rdzeniowej kontroli lokomocji.
Rozwój dzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym
Zdolność do adaptacji podczas pokonywania przeszkód jest szczególnie interesująca w kontekście dysfunkcji mózgu. Kontrola wzrokowo-ruchowa lokomocji adaptacyjnej i przewidywane dostosowania lokomotoryczne wymagają zaangażowania kory mózgowej. Unikanie przeszkód było szeroko badane u dorosłych. Jest kontrolowany głównie wizualnie i wymaga specyficznej, wyprzedzającej integracji sensomotorycznej oraz większego obciążenia poznawczego niż chód w stanie ustalonym po niezakłóconej ścieżce, co jest zadaniem bardziej zautomatyzowanym.
U typowo rozwijających się dzieci unikanie przeszkód można zauważyć już w okolicach rozpoczęcia samodzielnego chodzenia, chociaż małe dzieci na ogół wymagają podparcia ramion dla zapewnienia stabilności. Jednakże obserwacje kliniczne pokazują, że dzieci z MPD poruszające się w niezakłóconym środowisku niekoniecznie są w stanie z łatwością poruszać się w takim środowisku. W szczególności dzieci z MPD wymagają większej regulacji tułowia i miednicy <KLIK>, co odzwierciedla słabą kontrolę stabilności chodu w proksymalnym obszarze, wolniej podchodzą pod przeszkodę oraz korzystają z szerszej podstawy wsparcia niż dzieci z typowym rozwojem.
Wzrok i jego zaburzenia
Nie bez znaczenia w trakcie chodu ma odbiór bodźców pochodzących z naszego wzroku. Dzieci z MPD niejednokrotnie borykają się z wieloma wadami wzroku. Część z nich nie dokońca zostaje diagnozowana tak jak korowe zaburzenie widzenia – CVT. W trakcie planowania ruchu szczególnie zauważalna jest aktywność płata ciemieniowego, która odgrywa istotną rolę w wizualnym planowaniu adaptacji chodu, natomiast pierwotna kora ruchowa odgrywa specyficzną rolę w kontroli trajektorii stopy przez kończyny dolne podczas pokonywania przeszkód.
W szczególności dzieci z MPD wymagają większej regulacji tułowia i miednicy, co odzwierciedla słabą kontrolę stabilności chodu
Czasami zmniejszenie ostrości wzroku nie jest wystarczająco wyraźne, aby wyjaśnić obecność trudności wzrokowo-percepcyjnych, które są mniej jasno określone i trudne do zmierzenia. Niemniej jednak dzieci mogą mieć tendencję do niedokładnego sięgania po przedmioty i mogą mieć również problem z potykaniem się o przeszkody.
W jaki sposób dzieci z MPD pomagają sobie w celu pokonania przeszkody?
Przede wszystkim zauważalna jest krótsza długość kroku lub umiejscowienie stóp bliżej przeszkody w trakcie kroku.
U dzieci zaobserwowano również znaczne zmniejszenie momentów mięśniowych stawu skokowego, podczas gdy aktywizacja mięśni w obrębie biodra i kolana były zwiększone. Stan ten pokazuję prawdopodobną kompensacje słabszych mięśni obwodowych poprzez większą aktywizację zginaczy biodra. Dlatego też poszerzenie wzorców aktywacji mięśni podczas normalnego chodu może być prawdopodobnie jedną z przyczyn ogólnie trudniejszego wykonywania skomplikowanych zadań ruchowych, takich jak pokonywanie przeszkód.
Piśmienictwo:
Cappellini G, Sylos-Labini F, MacLellan MJ, Assenza C, Libernini L, Morelli D, Lacquaniti F, Ivanenko Y. Locomotor patterns during obstacle avoidance in children with cerebral palsy. J Neurophysiol. 2020 Aug 1;124(2):574-590
Damiano DL, Martellotta TL, Sullivan DJ, Granata KP, Abel MF. Muscle force production and functional performance in spastic cerebral palsy: relationship of cocontraction. Arch Phys Med Rehabil 81: 895–900, 2000.