Płaskostopie u dzieci – czy winna jest sama stopa?

Stopa dziecka niejednokrotnie budzi wiele niepokoju wśród rodziców. Jednym z nich jest płaskostopie, czy stopa dziecka może być „płaska”?

Czym jest elastyczne płaskostopie?

Płaskostopie inaczej zwane też stopą płasko-koślawa u dzieci, pojawia się w sytuacji obniżonego łuku przyśrodkowego stopy wraz z utrzymaniem kości piętowej w pozycji koślawej. Według literatury za taki stan rzeczy odpowiada niejednokrotnie zwiększona ilość tkanki tłuszczowej, niedojrzałość kostna stopy, zwiększona wiotkość więzadeł czy też niedojrzała kontrola nerwowo – mięśniowa. Według niektórych badań stopa taka może występować, aż do 8 roku życia.

To co mamy czas do 8 roku życia, a później samo się wyrówna?

Nic bardziej mylnego. Myśląc o stopie dziecka musimy mieć na uwadze dużą rozpiętość wiekową. Bo stopa 2 latka, a nawet 13 latka to też stopa dziecka. Lecz innych zależności będziemy wymagać od dziecka który zaczął dopiero chodzić, a innych od dziecka którego stopa przypomina stopę osoby dorosłej. Jeżeli stopa małego dziecka będzie nieprawidłowo się rozwijać, niestety nie możemy oczekiwać iż w późniejszym wieku ta sytuacja się zmieni.

Kiedy możemy stwierdzić, że mamy do czynienia z płaskostopiem?

Przeglądając literaturę może znaleźć aż 40 definicji stopy płaskiej. Jedne bazują na odbiciu stopy na kartce papieru i wyznaczania odpowiednich kątów. Inne definicje są w oparciu o zdjęcia RTG stopy, a też znajdziemy opis płaskostopia w odniesieniu o wygląd stopy pozostawionej na podoskopie.

Niestety nie mamy jednej definicji płaskostopia, gdyż nie mamy też jednoznacznych norm mówiących kiedy mamy do czynienia z taką stopą. W literaturze znajdziemy wskazówki co warto wziąć pod uwagę badając stopę płasko – koślawa. Między innymi są to:

indeks Chippaux-Smirak
indeks łuku Staheli
kwestionariusz FPI-6.

Lecz zmienność osobnicza każdej stopy dziecka jest inna wiec patrząc na stopę powinniśmy pamiętać że…

Sama stopa to nie wszystko…

Bo patrząc na stopę powinniśmy mieć na uwadze całą motorykę dziecka. Jego możliwości ruchowe, oraz na jakim etapie rozwoju się znajduje. Inne zależności odnośnie miedzy innymi stawu biodrowego będziemy oczekiwać od 3 latka, a inne u 8 latka ze względu na antetorsje stawu biodrowego. Podobnie jest z stawem kolanowym, niejednokrotnie jeśli występuje koślawość kolan<kliknij> mamy również do czynienia z pozycja koślawą pięty.

Często fizjoterapeuta zbada samą stopę, wykonując odpowiednie testy lecz musimy mieć na uwadze, że stopa nie funkcjonuje sama i to od całości rozwoju dziecka będzie zależeć jak będzie wyglądać.

Moje dziecko ma stopę płasko – koślawą, czy jest czym się martwić?

Tak jak pisaliśmy wcześniej, ciężko jednoznacznie stwierdzić czy mamy do czynienia z patofizjologią. Jednym z kryteriów stwierdzenia stopy jako dysfunkcyjnie płaskiej oraz leczenia jest m.in. stopa płaska i bólowa.

Jeżeli stopa małego dziecka będzie nieprawidłowo się rozwijać, niestety nie możemy oczekiwać iż w późniejszym wieku ta sytuacja się zmieni.

Zauważa się również, iż u dzieci posiadających stopę płaska zmniejsza się długość kroku, a tym samym prędkość chodu. Przyczyniając się do zmniejszenia jakości życia.

Myśląc o stopie płaskiej powinniśmy patrzeć nie tylko na samą stopę lecz na cały rozwój dziecka. Bo być może stopa jest tylko odzwierciedleniem problemu który znajduje się gdzieś wyżej.

Czy obuwie profilaktyczne jest dobrym rozwiązaniem na stopę płasko-koślawą?

Tutaj akurat przygotowaliśmy dla Państwa opracowanie jednych z badań.

Piśmienictwo:

Uden H, Scharfbillig R, Causby R. The typically developing paediatric foot: how flat should it be? A systematic review. J Foot Ankle Res. 2017 Aug 15;10:37. doi: 10.1186/s13047-017-0218-1. PMID: 28814975; PMCID: PMC5558233

Banwell HA, Paris ME, Mackintosh S, Williams CM. Paediatric flexible flat foot: how are we measuring it and are we getting it right? A systematic review. J Foot Ankle Res. 2018 May 30;11:21. doi: 10.1186/s13047-018-0264-3. PMID: 29854006; PMCID: PMC5975578.

Halabchi F, Mazaheri R, Mirshahi M, Abbasian L. Pediatric flexible flatfoot; clinical aspects and algorithmic approach. Iran J Pediatr. 2013;23:247–260.

Mosca VS. Flexible flatfoot in children and adolescents. J Child Orthop. 2010 Apr;4(2):107-21. doi: 10.1007/s11832-010-0239-9. Epub 2010 Feb 18. PMID: 21455468; PMCID: PMC2839866.

A. Kothari, P.C. Dixon, J. Stebbins, A.B. Zavatsky, T. Theologis. The relationship between quality of life and foot function in children with flexible flatfeet, Gait & Posture, Volume 41, Issue 3, 2015, Pages 786-790, ISSN 0966-6362, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25771182/

Bresnahan PJ and Juanto MA (2020) Pediatric Flatfeet—A Disease Entity That Demands Greater Attention and Treatment. Front. Pediatr. 8:19. doi: 10.3389/fped.2020.00019

Chen JP, Chung MJ, Wu CY, Cheng KW, Wang MJ. Comparison of barefoot walking and shod walking between children with and without flat feet. J Am Podiatr Med Assoc. 2015;105:218–225. doi: 10.7547/0003-0538-105.3.218.

Morrison SC, Ferrari J. Inter-rater reliability of the Foot Posture Index (FPI-6) in the assessment of the paediatric foot. J Foot Ankle Res. 2009 Oct 21;2:26. doi: 10.1186/1757-1146-2-26. PMID: 19845961; PMCID: PMC2770503.

Ulunay Kanatlı , Erdem Aktas. Do corrective shoes improve the development of the medial longitudinal arch in children with flexible flat feet? Journal of Orthopaedic Science, 2016-09-01, Volume 21, Issue 5, Pages 662-666