Kontrola bioder u dzieci z Mózgowym Porażeniem Dziecięcym (MPD)

Według badań naukowych dzieci z Mózgowym Porażeniem Dziecięcym są predysponowane do problemu z stawem biodrowym. Mamy tutaj na myśli w szczególności zwichnięcie stawu biodrowego. Opieka nad dzieckiem z MPD powinna być ukierunkowana na działania profilaktyczne mające na celu uniknięcie pozycji sprzyjającej wystąpieniu zwichnięcia stawu biodrowego. W tym celu stosuje się odpowiednią pielęgnacje składającą się z prawidłowego podnoszenia, układania w pozycji leżącej lub siadania. Również odpowiednia pionizacja dziecka ma niebagatelne znaczenie.

Według badań naukowych istnieje duże powiązanie pomiędzy poziomem funkcjonalnym określanym zgodnie z skalą Gross Motor Function Classifisation System (GMFCS), a częstotliwością zwichnięcia stawu biodrowego.

U chorych znajdujących się na poziomie funkcjonalnym GMFCS I-III częstość występowania podwichnięcia/zwichnięcia stawu biodrowego wynosi od 0 do 41.3%, natomiast w przypadku poziomu IV i V sięga od 69.2 do 89.7%.

Zwichnięcie stawu biodrowego u dzieci w szczególności spowodowane jest:

• Zaburzenia „bilansu” mięśniowego,
• Nie odpowiednio skierowaną siłą wypadkową działające na panewkę z powodu zbyt aktywnych mięśni zginaczy oraz przywodzicieli,
• Zaburzenia kształtu bliższego końca kości udowej,
• Zaburzenia kształtu panewki stawu biodrowego.

Poza wytycznymi dla poszczególnych klas GMFCS, opracowano również dodatkowe informacje odnośnie zwiększonej częstotliwości kontroli bioder. Następują one w szczególności gdy:

•  następuje pogorszenie funkcji chodu oraz zdolności do siedzenie i stania,
• występują skoliozy, nadmiernego pochylenia miednicy oraz rozbieżności odnośnie długości nóg,
• występuje pogorszenie stanu bioder (zmniejszenia zakresu ruchu),
• występuje początek lub nasilenie bólu związanego z biodrem,
• po zabiegach operacyjnych związanych z stawem biodrowym
• odbyły się interwencje neurochirurgiczne, takie jak selektywna rizotomia grzbietowa lub dooponowo baklofen

Jakie mogą być skutki podwichnięcia?

Dysplazja stawu biodrowego może doprowadzić do zwyrodnienia chrząstki stawowej oraz bólu. Skutkiem również może być ograniczenie zakresu ruchomości co skutkuje w ograniczeniu funkcji dziecka, jego prawidłowym ułożeniem czy też pielęgnacją.

Jak powinno wyglądać badanie RTG bioder dziecka z MPD?

Zdjęcie wykonuje się w projekcji AP (przód-tył ciała), przy czym warto zaznaczyć że miednica nie powinna być ustawiona w nadmiernym przodopochyleniu. Ze względu na przykurcze zginaczy biodra miednica ustawia się, właśnie w ustawieniu nadmiernego przodopochylenia. W wyniku czego zaburza to odpowiednie wykonanie zdjęcia. Plecy dziecko powinny płasko leżeć na podłożu, w tym celu należy podłożyć kliny pod nogi dziecka. Warto przypomnieć o tym w pracowni RTG.

 

 

W trakcie oceny zdjęcia RTG w szczególności ocenia się procent migracji (MP), pelvic obliquity (PO) lub pelvic adjusted migration percentage (PAMP). Oznaczają one pozycje miednicy i stanowią wskaźnik potencjalnego podwichniecia biodra. Dla bardziej dociekliwych co oznaczają poszczególne skróty odsyłam do badania naukowego:

https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/17453674.2018.1519104

Biorąc pod uwagę analizę stawu biodrowego, wyznacza się współczynnik o nazwie procent migracji (MP). Określa on jaki procent głowy kości udowej znajduje się poza panewką stawu biodrowego. 

Według badań naukowych prawidłowy procent migracji u dzieci powinien być zerowy lub mniejszy niż 10%. Za prawie normalny uznaje się MP pomiędzy 10 a 15 %, powyżej tej wartości MP jest nieprawidłowe. Gdy MP przekracza 30% uważane jest za zagrożone zwichnięciem.

Klasyfikacja stanu stawu biodrowego według The Melbourne Cerebral Palsy Hip Classification Scale (MCPHCS)

Jest to system klasyfikacji stawu biodrowego opracowany dla dzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym na wszystkich skalach GMFCS. Skala ta obejmuje podział stawu biodrowego według stanu radiologicznego stawu pacjenta.

 Jak często robić badanie bioder u dzieci z MPD?

Zarówno amerykańscy badacze z AACPDM (America Academy for Celebral Palsy and Development Medicine) jak i ich Australijscy koledzy z AusACPDM (The Australasian Academy of Cerebral Palsy and Developmental Medicine) wystosowali poszczególne przewodniki dotyczące dbania o biodra dzieci z MPD. Poniżej podaje zdjęcia poszczególnych wytycznych, oraz linki do przewodników.

 

 

Odnośniki do pełnej wersji wytycznych: 

https://www.ausacpdm.org.au/resources/australian-hip-surveillance-guidelines/

https://www.aacpdm.org/publications/care-pathways/hip-surveillance-in-cerebral-palsy

Jeśli jesteś ciekaw na co zwrócić uwagę w trakcie pielęgnacji małego dziecka oraz jak dziecko wspomaga rozwój swoich bioder, zapraszamy do zapoznania się z artykułem „3 rzeczy o których powinieneś wiedzieć o biodrach swojego dziecka”.

Bibliografia:

Senaran H, Shah SA, Glutting JJ, et al. The associated effects of untreated unilateral hip dislocation in cerebral palsy scoliosis. J Pediatr
Orthop 2006;26:769-772.

Aleksander Koch. Leczenie neurogennego zwichnięcia stawu biodrowego u dzieci z postacią spastyczną mózgowego porażenia dziecięcego. Praca Doktorska, Poznań 2012. 

https://www.ausacpdm.org.au

https://www.aacpdm.org