Szpotawość, koślawość – czyli jak rozwijają się nóżki naszego dziecka?

Jednym z momentów na które czekamy z niecierpliwością jest pierwszy krok swojego dziecka. Później jednak część rodziców zauważa u swoich dzieci pewne zmiany w obrębie nóg. Czym jest szpotawość oraz koślawość u dzieci? Jak rozwijają się nóżki naszego dziecka? Czy to normalne zjawisko czy może już dysfunkcja?

Od szpotawości przez koślawość do prawidłowej osi

Zaczynając analizować ten wątek powinniśmy sobie wyjaśnić czym są terminy koślawość i szpotawość. Jednak najpierw musimy przeanalizować jak wygląda prawidłowe ustawienie nóg. O prawidłowej osi kolana z punktu biomechanicznego mówimy w sytuacji, w której punkty takie jak kolec biodrowy przedni górny (najbardziej wysunięty z przodu punkt kostny na naszych biodrach), środek rzepki oraz drugi palec u nogi przebiegają w jednej linii. Koślawość  jest wtedy, kiedy kolano jest skierowana przyśrodkowo od tej linii. O szpotawości natomiast mówimy w sytuacji, kiedy kolano wybiega bocznie od tej osi.

I po co nam to?

W sytuacji prawidłowego obciążenia kolana, czyli w prawidłowej osi nasza kończyna dolna pracuje najefektywniej, a tym samym dłużej możemy cieczesz się zdrowiem. Wynika to z prostego faktu, iż w tej sytuacji wszystkie nasze struktury są obciążane podobnie oraz zachowują odpowiedni balans mięśniowy. Nie mówimy tutaj tylko o kwestii estetyki naszego dziecka, by dobrze prezentowało się na osiedlowym placu zabaw w krótkich spodenkach, lecz przede wszystkim o późniejszym zdrowiu naszego już dorosłego dziecka. Brak prawidłowej osi predysponuje do wielu kontuzji lub chronicznych schorzeń. Nawykowe skręcenia stawu skokowego, syndrom bocznego przyparcia rzepki, problem z łąkotkami to tylko jedne z nich.   

Jednak dzieci chyba nie od razu mają „proste nóżki”?

Zgadza się to w zupełności. Można powiedzieć, iż dziecko przechodzi etap od szpotawości poprzez neutralne ustawienie by później z koślawego ustawienia przejść do prawidłowej osi. I może to potrwać aż do około 7 roku życia. Niemowlę przychodząc na świat ma swoje nóżki zgięte w biodrach, kolanach oraz zrotowane na zewnątrz. A jego kolana znajdują się w szpotawości. Dziecko ucząc się chodzić wykonuje chaotyczne kroki na szerokiej podstawie. Dopiero, gdy nauczy się kontrolowanie poruszać zmienia się u niego postawa ciała, wtedy też następują zmiany w fizjologicznym kształcie i ustawieniu nóg.

Masa naszego malucha oraz oraz wyprostowana pozycja ciała wywiera wpływ na chrząstkę zrostową. Raz to po przyśrodkowej części kolana, a raz po bocznej. Powodując tym samym szpotawe oraz koślawe ustawienie. W wyniku normalizacji naprężeń oraz wzmocnieniu całego aparatu ruchu dochodzi do ustawienia kolana w osi. Czyli tak jak u dorosłej osoby, albo przynajmniej tak jak powinno być u większości z nas ;p

Czy występują jakieś normy kiedy można stwierdzić, że nóżki malucha rozwijają się prawidłowo?

Przyjęło się, że w okresie fizjologicznej koślawości kolana odległość pomiędzy kostkami przyśrodkowymi przy złączonych kolanach nie powinna być większa niż 5-8 cm. Również koślawość pięty jest czymś normalnym jeśli nie przekracza 15 stopni (patrząc na oś pomiędzy kością piętową oraz podudziem) przy czym podczas badania powinna być możliwość jej aktywnego wyrównania. Później w wieku około 6 lat kąt ten powinien być jak u dorosłych, czyli około 5 stopni. Przede wszystkim wszelkie zmiany osi kończyn dolnych powinny przebiegać symetrycznie o podobnym kącie zmian oraz dziecko nie powinno zgłaszać żadnych dolegliwości bólowych. 

A może coś więcej, jakie mogą być przyczyny wadliwego ustawienia nóżek u mojego dziecka?

Ależ oczywiście! 😉 jeśli chcecie dowiedzieć się więcej zapraszamy do następnych wpisów, w nich bardziej szczegółowo zajmiemy się tematem szpotawości oraz koślawości kończyn dolnych dzieci. 

Piśmiennictwo: 

C H Heath , L T Staheli Normal limits of knee angle in white children–genu varum and genu valgum. J Pediatr Orthop Mar-Apr 1993;13(2):259-62.

Jae Ho Yoo , In Ho Choi, Tae-Joon Cho Development of tibiofemoral angle in Korean children. J Korean Med Sci. 2008 Aug;23(4):714-7.

K. Baruah, S. Kumar, Developmental pattern of tibiofemoral angle in healthy north-east Indian children. J Child Orthop. 2017 Oct 1; 11(5): 339–347.