Odstające łopatki u dzieci – czy to wada postawy?

Rodzice często zauważają u swoich dzieci odstające łopatki, czy jest to powód do niepokoju czy może dziecko „samo z tego wyrośnie”? Łopatki u małych dzieci niejednokrotnie są bardzo widoczne, stanowią fundamentalny element prawidłowo funkcjonujących kończyn górnych.

Łopatki stanowią fundamentalny element obręczy barkowej. To właśnie dzięki niej jesteśmy wstanie prawidłowo poruszać rękami. By to mogło nastąpić, łopatka musi prawidłowo się poruszać. Dzięki właśnie odpowiedniemu ułożeniu na tylnej ścianie klatki piersiowej ruchy te mogą odbywać się bezproblemowo. A czy odstające łopatki mogą zaburzyć ta harmonie u dzieci?

Kiedy mówimy, że łopatki odstają u dzieci?

Żeby zacząć mówić o odstających łopatkach musimy zastanowić się jak wygląda ich prawidłowe ułożenie. Łopatka u dzieci powinna być ułożona na tylnej ścianie klatki piersiowej, jej górna część (grzebień łopatki) powinien być umieszczony na wysokość odcinka piersiowego Th3, a dolny cześć (dolny kąt łopatki) na wysokości Th7. Łopatka nie powinna odstawać z pleców dziecka.

Problemu odstających łopatek można w większości doszukiwać się w dysbalansu mięśniowym oraz zaburzeniu osi ciała u dziecka.

Niestety często tak się nie dzieje. Niejednokrotnie można spotkać, iż jakaś część łopatki odstaje. Zazwyczaj mamy do czynienia z odstawaniem brzegu przyśrodkowe lub dolnego kąta łopatki.  

Dlaczego łopatki odstają u dzieci?

Problemu odstających łopatek można doszukiwać się w dysbalansu mięśniowym. Za prawidłowe pozycje naszego bohatera artykułu odpowiada szereg mięśni. Nie będziemy tu ich wszystkich wymieniać lecz warto wspomnieć w szczególności o jednym. Mięsień zębaty przedni, w szczególności jego dolne części. To właśnie on przyczepia się do żeber oraz przyśrodkowego brzegu łopatki, „przyklejając” go do klatki piersiowej. Również warto wspomnieć o aktywności m. obłego większego który pociąga kąt dolny łopatki na zewnątrz, a w opozycji staje najszerszy grzbietu, który podciąga ten kąt do środka.

Inna przyczyną może być uszkodzenie nerwów, w tym nerwu piersiowego długiego. Wtedy to łopatka odstaje na swojej całej długości, a jej praca jest zaburzona. Sytuacja ta ma miejsce między innymi przy urazach lub komplikacjach przy porodzie.

Dlaczego ustawienie łopatek jest takie ważne?

Poza samymi kwestiami wyglądu, łopatki stanowią fundament prawidłowej pracy kończyny górnej. Dzięki prawidłowemu ustawieniu łopatki u dziecka, dajemy możliwość prawidłowego rozwoju obręczy barkowej w tym również głowy. Pewnie zastanawiasz się jak to głowy?

Spróbuj się zgarbić, tak by barki uciekły do przodu (łopatki ustawią się wtedy w protrakcji). Co stanie się z głową? Głowa również przesunie się do przodu powodując wyprost w górnym odcinku szyjnym, a nasza żuchwa będzie miała większa swobodę opadając w dół. Właśnie ku takiemu wniosku doszli naukowcy badający dzieci oddychające przez usta. Wysunięcie głowy do przodu spowodowało, unoszenie łopatki ku górze, co zaburzyło prawidłową prace mięśni odpowiedzialnych za artykulacje.  

Jak pracować z dzieckiem w celu uniknięcia odstawiania łopatek? 

Przyglądając się rozwojowi niemowlaka, dziecko już od początkowych miesięcy pracuje nad swoją obręczą barkową. Prawidłowy podpór na brzuchu, później pełzanie czy też czworakowanie są etapami, które pomagają kontrolować ruchy łopatki w późniejszej pionowej postawie. Dlatego tak ważna jest obserwacja malucha odnośnie symetrycznego ułożenia ciała oraz równomiernego korzystania z oby dwu kończyn górnych. Pomoże to zapobiegać późniejszym asymetrią, w tym jednostronnym odstawaniu łopatki.   

Kiedy nasz maluch stanie już na nogi i postawi pierwsze kroki warto zwrócić uwagę w jaki sposób będziemy mu pomagać w pokonywaniu pierwszych dystansów. Mowa tutaj o trzymaniu za ręce. Więcej na ten temat poczytacie TUTAJ.

A w jaki sposób mogę wspomóc moje starsze dziecko?

W wielu przypadkach przyczyną nieprawidłowego ustawienie łopatek można doszukiwać się w ustawieniu całego ciała. Przyjrzyjmy się dziecku które siedzi przed telefonem w przygarbionej pozycji. W sytuacji w której, klatka piersiowa ustawiona jest w zgięciu (ustawienie wydechowe), mięśnie utrzymujące łopatkę w prawidłowym ustawieniu mają utrudnioną prace.

Jednym z najważniejszych mięśni odpowiedzialnych za ustawienie łopatki to mięsień zębaty przedni i to właśnie nad nim powinniśmy się skupić. Oczywiście wraz z prawidłowym ustawieniem osi ciała dziecka. Dlatego niejednokrotnie fizjoterapeuta najpierw skupi się nad pracą mięśni posturalnych by przejść później do pracy nad ustawieniem łopatek.

Bibliografia

Aviva Mimouni Bloch, Yoram Nevo. Liat Ben-Sira, MDWinging of the scapula in a child with hereditary multiple exostoses. VOLUME 26, ISSUE 1, P74-76, JANUARY 01, 2002

Stephanie A. Russo; Luisa M. Rodriguez; Scott H. Kozin; Dan A. Zlotolow; Ross S. Chafetz. Therapeutic Taping for Scapular Stabilization in Children With Brachial Plexus Birth Palsy. American Journal of Occupational Therapy, August 2016, Vol. 70.

Sudarshan Dayanidhia, Margo Orlina, Scott Kozin. Scapular kinematics during humeral elevation in adults and children. Clinical Biomechanics. Volume 20, Issue 6, July 2005, Pages 600-606