Chód dziecka – czym się różni od chodu dorosłego?

Pewnie nie jeden rodzic zadawał sobie pytanie „czy moje dziecko chodzi prawidłowo?” Małe dzieci chodzą trochę inaczej niż ich rodzice, lecz na co zwrócić uwagę przyglądając się im krokom z bliska?

Budowa dziecka znaczącą rożni się od budowy osoby dorosłej i tutaj nie trzeba nikogo przekonywać. Podobnie jest chodem. Dziecko na każdym etapie rozwoju uczy się nowych umiejętności, testuje je i wprowadza w życie by móc… jeszcze lepiej je rozwijać.

Na początku niemowlak uczy się „walczyć” z siłą grawitacji. Dźwiganie główki, podpór na rękach jest konieczny by przejść do pozycji czworacznej, a później do chodu. W tej już pionowej pozycji niemowlę najpierw uczy się chodzić z pomocą mebli, stawiając kroki na boki. Później chwytając rękę rodzica przemierza kolejne zakamarki swojego domu by w końcu sam oddać się swobodnej eksploracji nowych nieodkrytych miejsc. Na samym początku chód dziecka jest nieskoordynowany, chaotyczny. Każdy krok przypomina „wielki upadek”. By w drodze nauki oraz treningu nauczyć się swobodnego skakania czy też biegania.

Czym różni się chód dziecka w poszczególnych fazach rozwoju?

U dzieci które dopiero zaczynają chodzić badacze zauważyli również specyficzny chód polegający na stąpaniu w miejscu, w taki sposób jak dziecko miałoby zamiar stepować. Chód ten jest również o tyle specyficzny, gdyż dziecko wysoko dźwiga swoją stopę wraz z mocnym zgięciem kolana. Naukowcy sugerują, iż takie specyficzne zachowanie ma uniknąć potknięć oraz upadków ze względu na zbyt mało aktywne zginacze grzbietowe stopy.

Pierwsze kroki czyli wiek około 12-18 miesiąc życia.

Kiedy dzieci dopiero uczą się chodzić, ich ramiona są uniesione wysoko, aby pomóc w utrzymaniu równowagi. Chodzą bardzo szybko i mogą się potknąć lub przewrócić. Dzieci chodzą na szerokiej płaszczyźnie, ich stopy są ustawione szerzej niż biodra. Stopy ustawiane są płasko na ziemi, niejednokrotnie z palcami ustawionymi na zewnątrz. Wynika to z ustawienia całych nóg. Większość dzieci uczy się chodzić do 18 roku życia lecz opóźnienie w chodzeniu powyżej tych miesięcy wymaga konsultacji.

 

Warto również zauważyć, iż znaczny rozwój chodu jest zauważalny w ciągu pierwszych 3 miesięcy od pierwszych samodzielnych kroków. To właśnie wtedy dostrzegamy szereg zmian w tym między innymi:
Zwiększenie prędkości chodu, poprawa rozłożenia środka ciężkości dziecka, powstanie wzajemnych wymachów ramion, rozpoczęcie chodu wraz z kontaktem pięty, zmienia się ustawienie stopy podczas wymachu nogi oraz poprawia się stabilność tułowia.

Chód w wieku 2-3 lat

W trakcie chodu dziecko coraz bardziej opuszcza ramiona, również jego postawa staje się coraz węższa. Dziecko powinno nauczyć się chodzić po schodach z pomocą rąk. Również zmienia się płynność chodu. Dziecko zaczyna swój krok od kontaktu pięty z podłożem, czyli tak jak robią to osoby dorosłe. Środek masy ciała jest bliższy kończynom dolnym, a stopy ustawiane są coraz węziej, rozwija się również wyprost biodra oraz kolana w trakcie podwójnego podporu.

Większość dzieci uczy się chodzić do 18 roku życia lecz opóźnienie w chodzeniu powyżej tych miesięcy wymaga konsultacji.

Tylko połowa dzieci potrafi chodzić na piętach, podobnie jest z skakaniem ciągiem na oby dwóch nogach. Przy czym ważne jest zaznaczenie, iż przed ukończeniem 3 roku życia dziecko nie powinno już prezentować chodzenia na palcach. Jeśli jesteś ciekaw jakie mogą być przyczyny chodu na palcach, zerknij <tutaj>.

W trakcie chodu pojawia się wyprost bioder oraz kolana lecz u części dzieci występuję jeszcze zgięcie kolana w trakcie kontaktu pięty z podłożem.

Chód w wieku 6-7 lat

Chód takiego dziecka powinien wyglądać podobnie jak u osoby dorosłej. Powinny występować poszczególne fazy takie jak faza podporu oraz przenoszenia. Możemy wyróżnić wiele odchyleń od prawidłowych wzorców chodu. Jedne będą wynikać z zaburzeń w pracy stawów czy mięśni, lecz inne z uszkodzenia układu nerwowego. Jak mamy to do czynienia między innymi w mózgowym porażeniu dziecięcym, gdzie chód będzie się znacząco różnić niż u zdrowych dzieci. Akurat w tym artkule przyjrzeliśmy się chodzie, który występuje u dzieci nieobciążonych neurologicznie. Przyglądając się dzieciom w trakcie spacerowania powinniśmy doszukiwać się wyznaczników prawidłowego chodu u dorosłych

 

Ale…

Każde dziecko rozwija się inaczej i też dostępna literatura nie podaje żadnych wartości jak taki chód u niemowlaka, przedszkolaka powinien wyglądać. Mamy do dyspozycji tylko niektóre wskazówki, które warto wziąć pod uwagę przyglądając się dzieciom.

Jednym z nich są ruchy miednicy, w trakcie chodu powinna ona delikatnie opadać by obniżyć środek ciężkości u niemowlaka, sytuacja ta występuje około 3 tygodnie od rozpoczęcia chodu. Również biodra powinny się rotować do wewnątrz dając zwężenie chodu dziecka, a tym samym pomagając bardziej prawidłowo obciążyć stopę.

Patrząc trochę niżej, w trakcie fazy mid stance (sytuacja kiedy, stoimy na jednej nodze a druga noga zaczyna wykonywać krok do przodu) kolano powinno być delikatnie ugięte by ułatwić płynność chodu, również krok dziecka powinien zacząć się od pięty przy wyprostowanym kolanie. Tej sytuacji powinniśmy się spodziewać u wszystkich dzieci do 2 roku życia.

Wyprostowane kolano powinno również występować w trakcie podwójnego podporu, kiedy jedna noga kończy swój „krok”, a druga zaczyna kolejną fazę initial contact (pierwsze obciążenie). Patrząc z boku powinniśmy widzieć, że nogi dziecka ustawiają się w literkę „A”. Również warto spojrzeć na kończyny górne, czy naprzemiennie poruszają się w trakcie chodu u brzdąca, polepszając płynność chodu.

Podsumowanie

Na temat chodu można by napisać książkę, która pewnie składałaby się z paru tomów. Jest wiele parametrów prawidłowego chodzenia jak i również każdy z nas chodzi „po swojemu”. W trakcie analizy chodu u dzieci warto dostrzec pewne odchylenia, by w szybki sposób móc zareagować i wprowadzić odpowiednią fizjoterapię.

 

Piśmiennictwo:

Assessment of Gait Disorders in Children; BMJ Best Practice, 2018

Ivanenko, Yuri P, Dominici, Nadia, Lacquaniti, Francesco. Development of Independent Walking in Toddlers, Exercise and Sport Sciences Reviews: April 2007 – Volume 35 – Issue 2 – p 67-73 doi: 10.1249/JES.0b013e31803eafa8

Julio Vazquez-Galliano, MD, Ibtehal Kimawi, MD, Lawrence Chang. Biomechanic of Gait and Treatment of Abnormal Gait Patterns. PM&R KnowledgeNow

Gage J. R., Schwartz M. H.,Koop S. E., Novacheck T. F. The Identification and Treatment of Gait Problems in Cerebral Palsy, 2nd Edition, July 2009

Klenerman L., Wood B. (2006) The Development of Gait. In: The Human Foot. Springer, London.