Czy ustawienie głowy wpływa na wadę wymowy?

Przyglądając się pracy logopedów nie sposób zauważyć ich wzrok wpatrzony jest nie tylko na pracę języka, lecz również na całą postawę dziecka. Ustawienie głowy znacząco wpływa na biomechanikę żuchwy, a tym samym na pracę, którą ma wykonać.

Analizując anatomię człowieka można stwierdzić, iż staw skroniowo-żuchwowy czynnościowo jest najwyżej zlokalizowanym stawem w naszym organizmie. Jego lokalizacja jest ściśle powiązana z górnym odcinkiem szyjnym oraz z strukturami leżącymi niżej. Ciężko rozdzielić pracę samej żuchwy oraz pracy kręgów w górnym odcinku szyjnym. W badaniach naukowych Funakoshi i wsp. ustalono w jaki sposób pozycja głowy wpływa na pracę mięśni biorących udział w ruchach żuchwy.

Naukowcy wykazali, że podczas zgięcia głowy wzrasta aktywność mięśni dwubrzuścowych, lecz gdy wykonujemy ruch wyprostu wzrasta aktywność mięśni skroniowych w zapisie EMG. Natomiast, gdy wykonujemy ruchy rotacyjne oraz zgięcie boczne aktywizacji ulegają mięśnie skroniowe, żwacze oraz dwubrzuścowe po stronie wykonywanego ruchu.

I co z tego wynika w praktyce?

Okazuje się, że takie napięcie mięśniowe ma swoje podłoże w próbie utrzymania odpowiedniej pozycji żuchwy, niezależnie od ustawienia głowy lub szyji. Taka próba organizmu, ma wiele korzyści, gdyż umożliwia prawidłowe ruchy żuchwy, umożliwiając mowę i przełykanie. Jednak długotrwałe napięcie mięśni może również przyczynić się do ich nieprawidłowego odżywiania, a tym samym do wytworzenia kompensacji w ruchu.

Badania Mohl jasno pokazują, iż ustawienie głowy znacząco wpływa na kontakt zębów między sobą (mowa tutaj o zaguzkowaniu). Prawidłowa pozycja głowy umożliwia lepsze spoczynkowe ułożenie zębów między sobą wpływając na prawidłowy zgryz.

Pozycja głowy, a otwarte usta?

Inne ciekawe badania Goldstien i wsp. wykazali, iż maksymalne zamknięcie ust jest znacznie ograniczone, gdy głowa ustawia się w pozycji maksymalnego wysunięcia do przodu w stosunku do pozycji głowy w osi. Teraz przypomnij sobie jak wygląda Twoje dziecko, patrzące na telewizor lub ekran telefonu. Właśnie w tej pozycji, występuje mocne wysunięcie głowy do przodu (protrakcja głowy), utrudniając zamykanie usta. Otwarte usta przyczyniają się do nieprawidłowej pozycji języka na podniebieniu górnym, stymulując go tym samym do rozwoju. Więcej na temat otwartych ust oraz ich konsekwencji poczytasz <TUTAJ> . Takie ustawienie głowy będzie rzutować również na trajektorię zamykania żuchwy oraz zmianę lokalizacji kontaktów zębowych.

Czy ustawienie głowy wpływa na balans mięśniowy w obrębie ust?

Tak jak pisaliśmy wcześniej ustawienie głowy w nadmiernym wysunięciu do przodu będzie rzutować na otwarcie ust. Takie ułożenie wpływa na mięśnie gnykowe, w szczególności mięśnia żuchwowo-gnykowego, który ułatwia pracę języka pomagając w utrzymaniu jego prawidłowej pozycji spoczynkowej.

Spójrzmy również na tył naszej głowy, do mięśni podpotylicznych. Znajdują się one pomiędzy potylicą, a górnymi kręgami szyjnymi. Poza swoją rolą ruchową posiadają wiele receptorów proprioreceptywnych. Nie bez znaczenie umiejscowione są one właśnie z tyłu głowy. Dają naszymi organizmowi wiele informacji na temat ułożenia głowy w przestrzeni oraz wpływają na ruchy naszych gałek ocznych. Dodatkowo w tej okolicy zlokalizowany jest nerw potyliczny. Nadmierny tonus mięśni leżących w przebiegu tego mięśnia będzie wpływać na jego przewodnictwo dając objawy bólowe w okolicy potylicy.

Dlaczego o tym wspominamy?

Deficyt otwarcia ust często jest nadrabiany wyprostem w górnym odcinku szyjnym. Taka sytuacja, wpływa na nadmierne angażowanie właśnie między innymi mięśni podpotylicznych. Nie możemy patrzeć na kompleks żuchwowo-gnykowo-czaszkowy jako oddzielne struktury. Połączony jest on zarówno strukturalnie jak i funkcjonalnie. Zmiany w ustawieniu zgryzu (aparat ordontyczny, szyna), ustawieniu głowy/szyji (urazy, KISS syndrom, kręcz szyji) bedą rzutować na swoją wzajemną prace.

Czy postawa naszego dziecka będzie miała wpływa na efekty leczenie ortodontycznego?

Mam nadzieję, że udało Ci się dotrwać do końca. Jak sam pewnie widzisz, mamy wiele zależności w obrębie naszej głowy, które wpływają na siebie nawzajem. Wada wymowy dziecka może wynikać nie tylko z samej pracy języka, lecz również z nieprawidłowej postawy ciała. Postawa ta swój początek może brać z złego toru oddychania czy też nieprawidłowego zgryzu. Ważne jest odnalezienie pierwotnej przyczyny dolegliwości małego pacjenta, nie zapominając o wielokompleksowej pracy wielu specjalistów.

Bibliografia:

Goldstein DF, Kraus SL, Williams WB, Glasheen-Wray M. Influence of cervical posture on mandibular movement. J Prosthet Dent. 1984 Sep;52(3):421-6. doi: 10.1016/0022-3913(84)90460-8. PMID: 6592342.

Mc Lean LF, Brenman HS, Friedman MGF. Effects of Changing Body Position on Dental Occlusion. Journal of Dental Research. 1973;52(5):1041-1045.
Mohl ND. Head posture and its role in occlusion. N Y State Dent J. 1976;42(1):17-23.

Bindayel, N. A. (2017). THE IMPACT OF POSTURAL CHANGES ON DENTAL OCCLUSION. Pakistan Oral & Dental Journal, 37(4), 583-588. Retrieved from https://podj.com.pk/index.php/podj/article/view/21

Prodoehl J, Thomas P, Krzak JJ, Hanke T, Tojanic J, Thomas J. Effect of Starting Posture on Three-Dimensional Jaw and Head Movement. J Oral Maxillofac Res. 2022 Mar 31;13(1)

Katayama N, Koide K, Koide K, Mizuhashi F. The influence of horizontal cephalic rotation on the deviation of mandibular position. J Adv Prosthodont. 2018 Dec;10(6):401-407