Krótsza noga u dziecka – i co dalej?
Niejednokrotnie możemy usłyszeć w trakcie wizyty dziecka u lekarza diagnozę iż noga dziecka jest zbyt krótka. Co to oznacza? Jakie są prawidłowe badania, aby stwierdzić skrócenie oraz co dalej z tą informacją powinniśmy zrobić?
W trakcie bilansu dziecka oraz oceny przez lekarza może paść magiczne zdanie „Państwa dziecko ma krótszą nogę”. Dodatkowo często pada słowo „przypuszcza się, gdyż by jest to tylko ocena wizualna”. Badanie wykonuje się zwykle manualnie często z użyciem taśmy krawieckiej. By dokładnie stwierdzić skrócenie jednej z nóg potrzeba jest wykonania prześwietlenia.
Jeśli chcielibyśmy być bardziej dokładni w kwestii nazewnictwa, to odnośnie skrócenia nogi powinniśmy używać określenia „rozbieżność długości kończyn (LLD)”.
Jakie mogą wystąpić przyczyny skrócenia nogi?
Przyjmuje się dwie główne przyczyny skrócenia kończyny dolnej. Jedną z przyczyny są wady wrodzone, a inne to nabyte. Już wyjaśniamy trochę szerzej.
Pod nazwą wad wrodzonych są to wszystkie wady, które mogły wystąpić już w łonie matki. Między innymi jest to: brak kości strzałkowej, brak kości piszczelowej, wrodzoną wadę kości udowej, przerost połowiczy lub inne niedorozwój kończyn.
Wady nabyte są zwykle spowodowane uszkodzeniem płytki wzrostowej przez uraz, infekcję, promieniowanie lub guz. Również nieprawidłowy zrost kości lub jej brak po złamaniu może powodować skrócenie nogi. Do wad nabytych zaliczamy również dysplazje lub zwichniecie stawu biodrowego. Dlatego powinno się monitorować stan bioder, w szczególności u dzieci z schorzeniami neurologicznymi <Zobacz>.
Dodatkowo powinniśmy uwzględnić jeszcze wady pozorne. W tym przypadku mówimy tutaj o przykurczach mięśniowych, które ograniczają ruchomość w stawach dając wyraz krótszej nogi. Lub również dłuższej, jak na przykład w stopie końsko-szpotawej, która poprzez zgięcie podeszwowe w stawie skokowych prowizorycznie ją wydłuża.
Jakie mamy sposoby na badanie skróconej nogi?
Badanie powinno się prowadzić dwu etapowo. Zaczynając od badania nogi poprzez jej zmierzenie biorąc pod uwagę punkty anatomiczne lub podkładając pod krótsza nogę deseczki do momentu wyrównania miednicy.
Takie badanie w przypadku wątpliwości powinno być uzupełnione w przypadku wątpliwości badaniem obrazowym. W tym przypadku niejednokrotnie stosuje się zdjęcie RTG, rezonans magnetyczny, radiografię cyfrową. Niestety, żadne z tych badań nie jest idealne i niesie ze sobą zakres błędu w trakcie pomiaru. Pomimo tego faktu dają najbardziej dokładne wyniki w stosunku do badania klinicznego.
Krótsza noga, czyli ile?
Według badaczy z Szwecji około 1/3 populacji ma jedną nogę krótszą o około 1cm. Taka różnica nie powoduje większych problemów z naszym zdrowiem oraz funkcjonowaniem. Różnice ponad 2cm nadają się już do interwencji. Czy to profilaktycznej czy też chirurgicznej.
Odnośnie dzieci warto zwrócić uwagę, iż większość operacji na kościach wykonuje się z chwilą dojrzałości kostnej, chyba że różnica jest większa niż 5 cm pomiędzy dwiema kończynami dolnymi.
Według badań naukowych rodzaj leczenia jest zależny od różnicy w długościach nóg.
Wielkość rozbieżności:
-0 do 2 cm: bez leczenia
– 2 do 6 cm: podniesienie buta, epifizjodeza, skrócenie
– 5 do 20 cm: Wydłużenie (może być łączone z innymi zabiegami lub nie)
– >20 cm: Dopasowanie protetyczne
Jakie mogą być konsekwencje nierównych kończyn?
Krótsza noga powoduje niejednokrotnie brak równomiernego przeniesienia ciężaru ciała. Co ciekawe według badań naukowych nie jest do końca powiedziane na która nogę. Czy na krótszą czy też na dłuższa, wynika to z osobistych preferencji. Jednostronne przeniesienie ciężaru ciała wpływa na skośne ustawienie miednicy, a tym samym na ustawienie kręgosłupa. Przy niższych wartościach różnicy między kończynami nie jest zauważalne by długofalowo zmieniało to pozycje kręgosłupa, przyczyniając się do skoliozy.
Według badaczy z Szwecji około 1/3 populacji ma jedną nogę krótszą o około 1cm. Taka różnica nie powoduje większych problemów z naszym zdrowiem oraz funkcjonowaniem. Różnice ponad 2cm nadają się już do interwencji
Bardzo ważne znaczenie w prawidłowej postawie u dzieci z krótsza nogą ma kontrola nerwowo –mięśniowa oraz wielkość różnicy. Pod pierwszym słowem (kontrola nerwowo –mięśniowa) mamy na myśli możliwość szybkiej reakcji naszego organizmu na zmieniające się środowisko czyli stanie, bieganie, skakanie, stanie na jednej nodze. To właśnie dzięki odpowiedniej jakości ruchu dziecka organizm potrafi zrównoważyć nierówność nóg, dając możliwość prawidłowego funkcjonowania. Niestety im większa różnica w długości nóg tym trudniej „nadrobić” ten dysbalans. Różnice w długości kończyny dolnej mogą wpłynąć również na utykanie w trakcie chodu u dzieci.
Co mogę zrobić?
Na początku powinniśmy poznać przyczynę krótszej nogi oraz dokładnie określić jaka jest wartość różnicy miedzy dwoma kończynami. Od tego zależy dalsze postępowanie.
Jeśli różnica jest nie znaczna, można posiłkować się odpowiednim podwyższeniem buta oraz wzmocnieniem mięśni dziecka w celu adaptacji nerwowo – mięśniowej. Dziecko powinno nauczyć się kontrolować ustawienie miednicy stojąc na jednej nodze. O tym dlaczego tak ważna jest to umiejętność pisaliśmy już wcześniej <zobacz>. Oczywiście ważny jest całokształt badania postawy dziecka oraz jego aktywności i na podstawie tego dopieramy odpowiedni przebieg fizjoterapii.
Bibliografia:
Sabharwal, Sanjeev MD; Kumar, Ajay MD Methods for Assessing Leg Length Discrepancy, Clinical Orthopaedics and Related Research: December 2008 – Volume 466 – Issue 12 – p 2910-2922 doi: 10.1007/s11999-008-0524-9;
Leg Length Discrepancy—Treatment Indications and Strategies Björn Vogt, Georg Gosheger, Thomas Wirth, Joachim Horn, Robert Rödl Dtsch Arztebl Int 2020; 117: 405–11;
Pediatric Orthopaedic Society Of North America (POSNA), Leg Length Discrepancy (LLD). Study guide.